به قلم سردبیر: گزارش اختصاصی – در حال حاضر پساب خروجی از تصفیه خانه های سطح استان 70 میلیون مترمکعب در سال است و اين مقدار با اجراي طرحهاي مختلف سيستم فاضلاب در شهرستانهاي ماکو، چايپاره و شاهين دژ رو به افزايش است که مي تواند در توليد انبوه آرتمیا، اين آبزي ارزشمند و اقتصادي و ساير يافته هاي علمي در زمينه هاي صنعتي و کشاورزي مورد استفاده قرار گيرد.
آب و خاک از زیر بناهای مهم بخش کشاورزی است و مدیریت این بخش‌ها از لوازم مورد نیاز رشد و پیشرفت و توسعه اقتصادی است. موقعیت جغرافیایی کشور و به خصوص منطقه آذربایجان و همچنین پدیده خشک شدن دریاچه ارومیه و مهمتر از همه محدودیت منـابع آب و فرایند خشکسالی های اخیر باعث شده تا آبیاری قطـره ای مناسب ترین و بهینه ترین روش توزیـع مناسب آب برای گیاهان و درختان برای کشاورزی استان به عنوان یک راهبرد اصولی و منطقی و راهگشا مطرح شود.
حفر چاه های غیر قانونی برای کشاورزی، سد سازی های بیشمار دهه های اخیر و خشک سالی باعث شده تا دریاچه ارومیه فرایند خشک شدن را آغاز کند و به دنبال آن آب‌های سطحی منطقه آذربایجان نیز شور شده و به مرور امکان کشاورزی را در آن با مشکل مواجه خواهد کرد.
این در حالی است که اگر خروجی تصفیه‌خانه‌های فاضلاب با استانداردهای مصوب سازمان محیط‌زیست هم‌خوانی داشته باشد، نه تنها مانعی برای مصارف کشاورزی در زمین های آذربایجان غربی وجود ندارد، بلکه در شرایط کنونی بحران کم آبی و خشکسالی بهترین و راهبردی ترین راه حل است.
کارشناسان اقتصادی نیز بر این باورند که لزوم تصفیه و سالم‌سازی پساب‌های شهری برای استفاده در آبیاری محصولات بیش از پیش مورد توجه وزارت جهاد کشاورزی قرار داشته و تعامل نهادهای اجتماعی مسئول در حوزه‌های تولید، سلامت و بهداشت جامعه می‌تواند بسترهای لازم برای استفاده از این پتانسیل را در افزایش تولید و استفاده‌ی بهینه از منابع در بخش کشاورزی فراهم کند.
در حاشیه شهرها پساب‌هایی وجود دارد که کشاورزان در برخی مواقع مبادرت به استفاده از آن برای آبیاری محصولات خود می‌کنند. باید تلاش نهادهای مسئول به این امر معطوف شود که این پساب‌ها در ابتدا تصفیه و سالم‌سازی شود و آنگاه در اختیار بخش تولید و صنعت قرار داده شود تا باقی‌مانده احتمالی سموم و فلزات سنگین ماندگاری کمتری در محصولات داشته باشند.
سالم‌سازی پساب‌های شهری مورد استفاده در بخش کشاورزی می‌تواند عامل مهمی در حفظ سلامت محصولات کشاورزی باشد و هماهنگی و توسعه تعامل با نهادهای مربوطه از جمله محیط زیست، بهداشت و شهرداری‌های مناطق مختلف استان، در راستای سالم‌سازی پساب‌های شهری در دستور کار سازمان در راستای تحقق استفاده مطلوب از منابع موجود در بخش تولید قرار گرفته است.
این در شرایطی است که در صورت استفاده غیراصولی مواد سمی موجود در پساب‌ها میکروارگانیزم‌های بیماری‌زا برای حیوانات و آبزیان مضر بوده سلامت آنها را تهدید می‌کند، چون برخی پساب‌ها حاوی مقادیر فراوان از یون‌هایی نظیر بورکلر و سدیم و عناصر سنگین در غلظتی زیاد است و این امر کاهش رشد تغییر شکل گیاه و یا کاهش یا اتلاف کامل محصول را به‌دنبال دارد.
از سوی دیگر؛ استفاده از پساب تصفیه خانه های فاضلاب در بخش کشاورزی و صنعت بسیار حائز اهمیت است که در این راستا با توجه به پروژه پیشنهادی پرورش آرتمیا از پساب خروجی تصفیه خانه فاضلاب میاندوآب که توسط یک محقق میاندوآبی مطرح شده این شرکت برای آن پروژه، عملیات مطالعاتی انجام داده است.
هدف از این طرح بررسی امکان پرورش آرتمیا و ارزیابی اقتصادی پرورش آن با استفاده از پساب خروجی از تصفیه خانه های فاضلاب است. با توجه به کیفیت بالای پساب خروجی تصفیه خانه های فاضلاب آذربایجان غربی که از تعاریف عددی ارائه شده از سوی محیط زیست پائین است، می توان بستر مناسبی را برای پرورش آرتمیا مهیا کرد.
در حال حاضر پساب خروجی از تصفیه خانه های سطح استان 70 میلیون مترمکعب در سال می باشد که این رقم نشان می دهد می توان تعداد بسیار زیادی آرتمیا تولید کرد. با توجه به کیفیت بالای پساب خروجی از تصفیه خانه شهرهای سلماس و مهاباد، متقاضیان استفاده از پساب می توانند در پائین دست تصفیه خانه ها با رعایت ضوابط قانونی از آن استفاده کنند.
البته اقتصاددانان معتقدند که پساب تصفیه خانه های فاضلاب استان با اجرای طرحی ابتکاری، اقتصادی می شود و به موجب این طرح، از پساب و فاضلاب های تصفیه شده برای تولید ماده ای اقتصادی استفاده می شود.
کيفيت پساب توليدي در تصفيه خانه هاي استان از شاخص هاي ارائه شده از سوي محيط زيست خيلي بالاتر است به طوري که در برخي موارد، مقدارBOD در پساب توليدي تصفيه خانه ها از مقدار BOD اعلامي از سوي محيط زيست پايين تر است .
تاسيسات تصفيه خانه هاي فاضلاب استان ساليانه بيش از 70 ميليون مترمکعب پساب توليد مي کنند و اين مقدار با اجراي طرحهاي مختلف سيستم فاضلاب در شهرستانهاي ماکو، چايپاره و شاهين دژ رو به افزايش است که مي تواند در توليد انبوه اين آبزي ارزشمند و اقتصادي و ساير يافته هاي علمي در زمينه هاي صنعتي و کشاورزي مورد استفاده قرار گيرد.
از ديگر موارد مصارف پساب پرورش گياهان غير مثمر از جمله گياهان زينتي در فضاهاي سبز، درختان غيرمثمر در حاشيه جاده ها و فضاهاي سبز بين راهي و خنک کنندگي آن در کارخانجات ذوب آهن است و اجرای طرحهاي تحقيقاتي و مطالعاتي در حوزه هاي کشاورزي و صنعتي روي پساب تصفيه خانه هاي فاضلاب استان در توسعه صنعت و کشاورزي و هم در راستاي ايجاد اشتغال در اين زمينه نقش بسزایی دارد.