به قلم سردبیر: گزارش اختصاصی – آذربایجان غربی علیرغم داشتن موقعیت فوق العاده جغرافیایی و قرار گرفتن در مسیر ترانزیت کالا به ترکیه و اروپا و همچنین نزدیکی به بازارهای جهانی و دارا بودن چندین بازارچه مرزی و منطقه آزاد تجاری ؛ هنوز نتوانسته به اندازه ظرفیت های ویژه این حوزه در بازرگانی منطقه توفیق داشته باشد.

آذربایجان غربی دارای پنج گمرک زمینی رسمی و شش بازارچه مرزی است که گمرک بازرگان در شمال و گمرک تمرچین در جنوب از فعال ترین گمرکات کشور محسوب می شوند.
پایانه حمل و نقل مرزی بازرگان، بزرگ ترین پایانه کشور در شمالغربی بوده و سال گذشته بیش از 223 هزار دستگاه کامیون از این پایانه مرزی تردد کردند و مصالح ساختمانی، آهن آلات، مواد شیمیایی و مواد غذایی از طریق این گمرک به پایانه های مرزی لطف آباد، اینجه بورون، بیله سوار، آستارا، سرخس و دوغارون ترانزیت شده اند.
البته یک میلیون و 201 هزار تن انواع کالا از طریق گمرک بازرگان طی سال گذشته ترانزیت شد. از این میزان یک میلیون و 153 هزار تن به داخل و 48 هزار و 500 تن به خارج ترانزیت شده اند.
این در حالی است که میزان ترانزیت کالا از پایانه مرزی بازرگان ماکو طی سال 91 نسبت به سال 90، 21 درصد افزایش داشته است. طی این مدت یک میلیون و 153 هزار تن کالا با 62 هزار دستگاه کامیون به داخل کشور ترانزیت شده که این میزان نسبت به سال 90 از نظر تعداد وسایط نقلیه 18 درصد رشد داشته است.
این در حالی است که سال گذشته نزدیک به 40 هزار تن کالای ترانزیتی دامی در مرز بازرگان قرنطینه و بازرسی شد و این میزان انواع فرآورده های خام دامی از مرز بازرگان به شش کشور دنیا ترانزیت شده است.
از سوی دیگر با نیم نگاهی به موقعیت تاریخی استان و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم نیز نشان می دهد که می توان برای احیا این جاده و الگو قرار دادن ترانزیت کالا از مسیر یاد شده؛ مسیر توسعه استان را هموار نمود.
چرا که جاده ابریشم یا راه ابریشم شبکه راه های به هم پیوسته‌ای با هدف بازرگانی در آسیا بود که خاور و باختر و جنوب آسیا را به هم و به شمال آفریقا و خاور اروپا پیوند می داد و ایران از قدیم الایام دارای موقعیت ویژه ای در این مسیر بوده است.
این در حالی است که سرمایه گذاری و لزوم تسهیل هر چه بیشتر فرایند تجارت به منظور مساعد نمودن فضای کسب و کار برای تجار و سرمایه گذاران داخلی و خارجی و انجام آسان امور تجارت، یکی از مهمترین نیازهای استان آذربایجان غربی به سمت توسعه و آبادانی در شرایط کنونی نامناسب اقتصادی کشور است.
فراهم نمودن زمینه های جذب سرمایه ، حمایت و هدایت سرمایه گذاران و تجار، شناسایی و پیگیری رفع موانع سرمایه گذاری از وظایف مهم مدیران اجرایی استان بوده و در این راستا باید شبکه ارتباطی وسیعی از طریق تعیین رابطین جذب سرمایه گذاری در کلیه دستگاههای اداری استان جهت کمک به سرمایه گذاران و بازرگانان و تجار ترسیم و ایجاد شود.
احصاء و اطلاع رسانی ظرفیتهای موجود استان برای جذب سرمایه گذاران و تجار داخلی و خارجی از مهم ترين وظایف حوزه سرمايه گذاري استان در شرايط اقتصادي امروز است و اهمیت جذب سرمایه گذاری بویژه سرمایه گذاری خارجی در استان، نشان می دهد که یکی از اولویت های اساسی توسعه استان موضوع مهم جذب سرمایه گذار است. این مهم نیازمند شناسایی، تدوین و ارائه توانمندیها، پتانسیلها و فرصتهای سرمایه گذاری استان در چارچوب و قالب بین المللی به سرمایه گذاران بالقوه خارجی است.
فرصتهاي سرمايه گذاري آذربايجان غربي در بخش های صنعت و معدن، کشاورزی، خدمات، توریسم و امور زیربنایی باید به مخاطبان و سرمایه گذاران داخلی و خارجی شناسانده شود. این در حالی است که به نظر می رسد که می توان با حذف قوانین دست و پاگیر تجاری زمینه بهبود وضعیت در حوزه تجارت خارجی کشور و استان آذربایجان غربی را فراهم کرد.
این در شرایطی است که اقتصاد کشور ترکیه که مهمترین کشور همسایه آذربایجان غربی محسوب می شود، با اجرای برنامه های اصلاحات اقتصاد مورد نظر با همکاری صندوق توسعه بین المللی پول به تدریج توانسته است در مسیر اقتصاد آزاد حرکت کند و هم اینک این کشور جز اقتصاد های آزاد تلقی شده اما هنوز بخشی از اقتصاد آن در کنترل دولت است.
فعال سازی تجارت در بازارچه های مرزی بین ایران و ترکیه یکی از راهکارهای بسط و توسعه مراودات تجاری بین دو کشور ایران و ترکیه است و نقش سازمان توسعه تجارت ایران برای فعال سازی مراکز تجارت مرزی بین دو کشور بسیار اهمیت دارد.
شرایط و ظرفیت های فوق العاده آذربایجان غربی برای ترانزیت کالا به ترکیه و فعال کردن تجار و بازرگانان باعث شده که فعالان حوزه بازرگانی و تجار در سال های گذشته موفقیت های خوبی داشته باشند و باید با بهبود فضای صادراتی، در توسعه صادرات آذربایجان غربی به ویژه به کشور ترکیه گام های اساسی برداشت.
برنامه ریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای احصای مشکلات تجاری و اقتصادی بین ایران و ترکیه در شرایط اقتصادی کنونی کشور و منطقه یک ضرورت است و این مشکلات برای ارائه در ملاقات های بین مدیران و مسئولان دو طرف باید احصا شود تا بتوان به راهکاری مناسب برای توسعه مبادلات دست یافت.
این در حالی است که با برنامه ریزی های دقیق مسئولان اجرایی استان می توان گام های مهمی در راستای سند چشم انداز توسعه صادرات غیرنفتی برداشت و توجه ویژه به سبد صادراتی و تنوع کالاها و خدمات و پایداری توسعه صادرات اقلام موجود، ماندگاری و حفظ سهم در بازارها، دستیابی به تنوع بازارهای صادراتی در دستیابی به جایگاه بالای استان آذربایجان غربی در تجارت خارجی منطقه اهمیت ویژه ای دارد و از اهداف تدوین شده در راستای سند چشم انداز توسعه صادرات غیرنفتی به شمار می رود.
در چنین شرایطی به نظر می رسد که ارتقاء سطح رقابتمندی کالاها و خدمات صادراتی،دستیابی به خدمات پیشرفته و رقابتی پشتیبانی صادرات و دستیابی به بنگاه های شایسته صادراتی و در کلاس جهانی از اهداف بنیادین برای رسیدن به جایگاه آذربایجان غربی در تجارت با دنیاست.
از سوی دیگر، آذربایجان غربی علیرغم داشتن موقعیت فوق العاده جغرافیایی و قرار گرفتن در مسیر ترانزیت کالا به ترکیه و اروپا و همچنین نزدیکی به بازارهای جهانی و دارا بودن چندین بازارچه مرزی و منطقه آزاد تجاری ؛ هنوز نتوانسته به اندازه ظرفیت های ویژه این حوزه در بازرگانی منطقه توفیق داشته باشد.