مرز باریکی بین مصرف و سوءمصرف مکمل‌های دارویی، غذایی و رژیمی وجود دارد؛ به‌طوری که به اعتقاد متخصصان مصرف آنها در شرایط و سنین خاص ضروری است و مصرف خودسرانه آن می‌تواند اثرات جبران ناپذیری داشته باشد.
به گزارش سایت تحلیلی خبری بینانیوز ، دکتر احمد ساعدی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری گفت: مکمل‌ها با وجود اثرات مفیدی که بر بدن دارند، مانند دارو نباید خودسرانه مصرف شوند. اگر کسی مقادیری بیشتر از نیاز بدن مصرف کند، می‌تواند در معرض عوارض جبران‌ناپذیری باشد. بخشی از مکمل‌ها مواد معدنی و ویتامین‌ها هستند که مشتقات غذاهایی است که مصرف می‌کنیم.
ال آرژنین و کارنتین ازجمله آنهاست. بسیاری از اثرات مسمومیت‌زای این مکمل‌ها را نمی‌شناسیم به همین دلیل شخصی که این مکمل‌ها را مصرف می‌کند ممکن است مشکلات سلامت دیگری نیز داشته باشد که در تجمیع با فزونی دریافت مکمل، بیماری‌های جدیدی بروز پیدا کند. توصیه می‌کنم که همه مکمل‌ها را با مشورت پزشک متخصص مصرف کنید.
مصرف مکمل‌ها در طولانی‌مدت نیز می‌تواند عوارض سوء داشته باشد. به‌طور مثال مکمل ویتامینC در میان عموم مردم پرطرفدار است و افراد به‌راحتی آن را مصرف می‌کنند. درصورتی‌که ممکن است افراد در موارد مصرف بالای این ماده – یعنی 350میلی‌گرم – در روز در طولانی‌مدت، موادی مانند اوگزالات در بدنشان ایجاد شود.
این ماده در تجمیع با کلسیم سنگ‌های صفراوی تولید می‌کند. این توضیح درباره ماده‌ای است که در مایعات حل شده و با ادرار از بدن خارج می‌شود. در بسیاری از موارد به لحاظ ماهیت مکمل، مدت زمان بیشتر و فرایند متفاوت و پیچیده‌ای برای جذب و دفع آن نیاز است. به‌طور مثال مکمل ویتامین A به‌عنوان ویتامین محلول در چربی، قابلیت خروج از بدن به سادگی را ندارد.
زنانی که این ویتامین را خودسرانه مصرف می‌کنند و بدون برنامه‌ریزی باردار می‌شوند در معرض آسیب هستند. زنانی که در ابتدای دوره بارداری دوز بالای ویتامینA مصرف کرده باشند احتمال جهش‌زایی در جنینشان خواهند داشت. خوردن مکمل فزون بر نیاز ما بی‌فایده است. اگر نیاز داشته باشیم، باید توسط متخصصان تغذیه یا پزشک معالج تحت نظر، تجویز شود.
وی با اشاره به اینکه مکمل‌ها جزو داروهای OTC هستند (داروهایی که فروش آن نیاز به نسخه پزشک ندارد) گفت: مکمل‌ها در بیشتر کشورهای دنیا بدون نسخه پزشک به فروش می‌رسند و ما نمی‌توانیم قواعد کشورها را تغییر دهیم. نظارت موجود در وزارت بهداشت در حد تایید محتوای این مکمل‌ها و سلامت آنهاست ولی میزان و موارد مصرف آنها بستگی به مصرف‌کنندگان آن دارد.
وی با اشاره به اینکه مصرف مکمل‌ها مسئله فرهنگی است، گفت: پدیده دیگری که در ایران شایع شده این است که افراد خودشان به این تشخیص می‌رسند که حال که مثلا ناخنشان تغییر شکل پیدا کرده، کلسیم بدنشان کم است بنابراین باید مکمل کلسیم مصرف کنند. این کار درستی نیست. شاید فرد بیماری دیگری مانند کبد چرب داشته باشد که علائم یکسانی با کمبود کلسیم دارد. بنابراین مصرف خودسرانه مکمل‌ها و به تشخیص افراد غیرمتخصص کار اشتباهی است.
وی در مورد مکمل‌هایی که ورزشکاران مصرف می‌کنند، گفت: مصرف خودسرانه مکمل‌های ورزشی با تجویز کسانی که در ورزشگاه‌ها کار می‌کنند و تخصصی در این زمینه ندارند به‌صورت کلی و جدی مورد تایید نیست. افراد غیرمتخصصی که در آرایشگاه‌ها، ورزشگاه‌ها و استخر‌ها اقدام به فروش پودر و آمپول و قرص می‌کنند، اقدامی غیرقانونی و غیرعلمی انجام می‌دهند. افرادی که برای عضله‌سازی از مکمل‌های قوی اسیدآمینه استفاده می‌کنند یا هورمون‌های مردانه تزریق می‌کنند، بعد از مدت کوتاهی قطعا مشکلات کبدی و کلیوی به سراغشان خواهد آمد. دکتر جعفر میرفخرایی، دبیر انجمن تولید‌کنندگان گیاهان دارویی و داروهای گیاهی با اشاره به اهمیت مصرف مکمل‌ها پس از 40سالگی گفت: اخیرا مکملی با نام ژریا تریک فارماتون بدون هولوگرام سلامت وارد بازار دارویی کشور شده است.
فردی سودجو به جای وارد کردن اصل این دارو که یکی از بهترین مکمل‌ها برای افراد سالمند است، اقدام به قاچاق نسخه تقلبی آن از پاکستان کرده و به قیمت 130 تا 150 هزار تومان در داروخانه‌های کشور می‌فروشد. شرکت واردکننده آن بدون هولوگرام، این مکمل را با عنوان فوریت دارویی وارد کشور کرده است. وزارت بهداشت هم اکنون دستور توقف توزیع آن را صادر کرده است.وی در مورد لزوم مصرف مکمل‌ها گفت: مکمل‌ها ضامن سلامت افراد قبل از بیماری هستند به شرطی که توسط متخصص تجویز شوند. به‌خصوص برای افرادی که کاستی‌هایی در تامین ویتامین‌ها دارند.
دکتر میرفخرایی با اشاره به اینکه گردش مالی مکمل‌ها در دنیا بیش از 200میلیارد دلار است، گفت: مصرف مکمل‌ها برای درمان و کنترل برخی بیماری‌ها مانند دیابت، کلسترول بالا و… مفید است. وی در مورد مشکلات واردات مکمل‌ها گفت: روی بسته‌بندی مکمل‌ها عنوان محصول غذایی چاپ شده است. گمرک به‌عنوان محصول غذایی برای آن عوارض درنظر می‌گیرد؛ درصورتی که این مکمل‌ها بنا به گفته معاون حقوقی وزارت بهداشت، دارو به‌حساب می‌آید.
مکمل‌ها فراورده‌های غذایی هستند که برای تکمیل رژیم درمانی توسط گروه‌های سنی مختلف و ورزشکاران به‌کار برده می‌شود. ویتامین‌ها، مواد معدنی، داروهای گیاهی، اسید‌های آمینه، عصاره یا جایگزینی برای مواد غذایی از جمله مکمل‌ها هستند.