گزارش اختصاصی : به قلم سردبیر – بهره برداری تنها 5 درصد از ظرفیت 2 میلیارد تنی معادن غنی طلا، گرانیت، تیتان، مس، میکا، نقره و… آذربایجان غربی و نبود واحدهای فرآوری منجر به اختصاص اعتبارات میلیاردی برای تقویت این بخش مهم اقتصادی استان شد، تا مردم بعد از گذشت دهه ها شاهد توسعه منطقه در سایه معادن باشند.

آذربایجان غربی در حوزه های مختلف اكتشاف و بهره برداری به تناوب رتبه های سوم تا هفتم كشوری را به خود اختصاص داده به طوری كه حاصل عملیات اكتشافی انجام شده تاكنون كشف حدود ۴/۱ میلیارد تن ذخیره معدنی بوده است.
این استان در تولید باریت، طلا، میکا و سنگ های تزیینی بیشترین تولید کشور را دارد و در تولید باریت، شهرستان مهاباد، 40 درصد کل تولید کشور را به خود اختصاص داده و از 300 تن طلای ذخیره شناسایی شده کشور، 120 تن در این استان است، همچنین 100 نوع سنگ تزیینی در آذربایجان غربی شناسایی شده که در این راستا هم اکنون 689 مجوز معدنی در آذربایجان غربی شامل 407 فقره مجوز بهره برداری و 282 فقره مجوز اکتشاف صادر شده و از 407 معدن فعال در سطح استان، یک معدن زیرزمینی و 406 معدن به صورت روباز هستند.
معدن تیتان با ذخیره قطعی 46 میلیون تن و با عیار 4.6 دهم درصدی دی‌اکسید تیتانیوم یکی از بزرگ‌ترین معادن کشور است که در استان آذربایجان غربی واقع شده است.
این در شرایطی است که قالب معادن آذربایجان غربی سنگهاي تزئيني با 160 فقره معدن و 35 درصد کل معادن بوده که از 16 معدن بزرگ در سطح کشور، یک معدن بزرگ در آذربایجان غربی است و با عنوان معدن تیتان قره آغاج اروميه که 56 میلیون تن ذخیره دارد.
سالانه ۹ میلیون تن انواع مواد معدنی از معادن استان استخراج می شود و این مواد معدنی استخراجی شامل ۵۲ نوع مواد معدنی است.
در بخش معدن استان، پنج هزار و ۸۰۰ نفر شاغل هستند كه از این تعداد یك هزار و ۴۵۰ نفر از فارغ التحصیلان رشته های زمین شناسی، معدن و عضو سازمان نظام مهندسی معدن استان هستند. از ۳۰۰ تن طلای ذخیره شده در كشور افزون بر ۱۲۰ تن آن در این استان شناسایی شده است.
مسئولان معتقدند که كمربند كوهزایی در اطراف شهرستان تكاب بیشترین ذخیره طلای كشور در خود جای داده است و معادن طلای زره شوران و آق دره در حال حاضر دارای پروانه بهره برداری بوده و اكتشافات جدید در منطقه، امید به افزایش ذخایر طلا را دوچندان ساخته است.
معدن طلای زره شوران تكاب و معدن تیتان قره آغاج از واحدهای معدنی مهم بهره برداری شده در دولتهای نهم و دهم در استان هستند.
این در حالی است که استخراج تنها 5 درصد از ظرفیت اسمی و قطعی بالغ بر 2 میلیارد تنی معادن، خروج خام مواد معدنی، نابسامانی فعالیتهای معدن کاران، تخریب محیط زیست توسط برخی واحدهای فعال، دست در دست هم دادند تا زنگ هشداری برای مسئولان مبنی بر لزوم برنامه ریزی و ساماندهی وضعیت موجود به صدا درآورند.
وجود 31 نوع ماده معدنی تیتان، کان سنگ طلا، باریت، فلدسپات، میکا، کان سنگ نقره و انواع سنگهای تزیینی مانند گرانیت، دولومیت، تراورتن، مرمر، گنگلومرا و بازالت آذربایجان غربی و صدور خام مواد و عدم اکتشاف معادن، حضور دلالان و نبود واحدهای فرآوری زوایای خوب و بد معادن آذربایجان غربی محسوب می شوند.
عدم بهره مندی از ارزش افزوده با فرآوری مواد معدنی در کنار وجود مناطق بلوکه معدنی آذربایجان‌غربی، عدم اکتشاف کامل ظرفیت معدنی و صدور پروانه بهره برداری از معادن به افراد غیر متخصص، نبود نقشه جامع معادن و واحدهای فرآوری همگی دست در دست هم داده تا معادن استان این ظرفیتهای بی بدیل اقتصادی مورد غفلت قرار گیرد.
راه اندازی دفتر نمایندگی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، خلع ید افراد غیر صلاحیت دار فعال در حوزه معادن، بررسی زیرساختهای لازم و جذب سرمایه گذار برای راه اندازی واحدهای فرآوری از تصمیمات کارگروه معدن آذربایجان غربی که با توجه به آغاز فعالیت دفتر نمایندگی سازمان زمین شناسی منتظر اکتشافات جدید و تخمین ظرفیت قطعی معادن هستیم.
با توجه به تصویب اعتبار 3 هزار میلیارد ریالی برای بهره برداری از ظرفیت معادن استان، سیاست گذاری و برنامه ریزی های لازم برای توسعه واحدهای فرآوری و تبدیلی مواد معدنی در دست اقدام است.
فعالیت های فرآوری و تبدیل مواد معدنی نسبت به سایر شاخه های صنعتی از ارزش افزوده بالاتر و همچنین اشتغالزایی زیادی برخوردار است بنابراین، حمایت بیشتر مسئولان کشوری و استانی در جهت محدود کردن خروج مواد معدنی بصورت خام از منطقه را خواستاریم.
با توجه به ظرفیت‌های معادن استان بخش مهمی از ذخایر معدنی استان در دل زمین نهفته است و نیاز اساسی به شناسایی و اکتشاف دارند که با راه اندازی دفتر نمایندگی سازمان زمین شناسی این معضل رفع می شود.
این در حالی است که به گفته رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی، 95 درصد ظرفیت معادن آذربایجان غربی بلا استفاده‌ مانده‌اند. در شرایطی که از 69 ماده معدنی شناخته شده در سطح کشور، بیش از 52 مورد آن به استان آذربایجان غربی اختصاص دارد.
با سرمایه‌گذاری در بخش معدن، با توجه به ظرفیت بالای معادن استان، قادر خواهیم بود به تدریج صادرات غیر نفتی در بخش معدن را توسعه دهیم که این خود می‌تواند رویکرد مناسبی برای فاصله از اقتصاد مبتنی بر نفت در ایران باشد.
اگر معادن کشور به درستی احیا شوند، بدون شک درآمدزایی بیشتری نسبت به نفت برای کشور به همراه خواهند داشت و این ظرفیت و پتانسیل در معادن استان به طور چشمگیری وجود دارد.