پس از 45 سال تقسیم ارثیه نوبل در بین اقتصاددانی که جایی در وصیت نامه او نداشتند شاید این بار زمان آن فرا رسیده باشد که یک اقتصاددان ایرانی نیز در لیست انتخاب آکادمی سلطنتی سوئد قرار گرفته و به نماد اقتصاد ایران در جهان تبدیل شود.
به گزارش سایت تحلیلی و خبری بینا نیوز به نقل از، (ایسنا)، نوبل اقتصاد در سال ۱۹۶۸ و در سیصدمین سالگرد تأسیس بانک مرکزی سوئد بنیان و برای اولین بار در سال ۱۹۶۹ به دو اقتصاددان آلمانی و نروژی اعطا شد این در حالی است که این جایزه بخشی از جوایز پنجگانهٔ نوبل که توسط آلفرد نوبل(شیمیدان سوئدی) پایه‌گذاری شد، نیست چرا که طبق آنچه که وی در وصیت نامه خود آورده است این جایزه از محل سرمایه عظیم او به برگزیدگان رشته‌های فیزیک، شیمی، پزشکی، ادبیات و صلح اعطا خواهد شد.
اولین جایزه نوبل اقتصاد را “یان تین برگن” به همراه “راگنار فریش” برای طرح مدل های پویا و کاربرد آن در مطالعات اقتصادی در سال 1969 و آخرین نوبل های اقتصاد را نیز در سال 2012 “آلوین راث” و “لوید شپلی” در زمینه تئوری تخصیص‌های پایدار و شیوه طرح بازار به خود اختصاص دادند.
اما با وجود گذشت 112سال از آغاز اهدای نوبل و نزدیک به 45 سال از اهدای نوبل اقتصاد ، افتخار نوبلیستی اقتصاد تاکنون نصیب 71 نفر در 43 مورد شده است که هیچ گاه اقتصاددانان ایرانی در بین سهم برندگان از ثروت و جایزه ماندگار نوبل حضور نداشته اند.
این در حالی است که اخیرا موسسه علمی تامسون رویترز در آستانه 10 دسامبر و اعلام برندگان جایزه نوبل در رشته‌های مختلف، بر اساس میزان ارجاع به مقالات اقدام به گمانه زنی هایی در مورد برندگان احتمالی سال ۲۰۱۳ کرد که وجود نام پرفسورمحمد هاشم پسران به عنوان کاندیدای دریافت نوبل اقتصاد بسیار حائز اهمیت است.
در فهرست منتشر شده، نام هفت اقتصاددان برجسته دیگر در کنار پسران به چشم می خورد به طوری که وی به همراه «سر دیوید هندری» و «پیتر فیلیپس» به دلیل تحقیق در زمینه «معیارهای اقتصادسنجی در سری‌های زمانی» در زمره برندگان احتمالی جایزه نوبل اقتصاد قرار گرفته‌اند که در این فهرست نام «سم پلتزمن» و «ریچارد پازنر»برای تحقیق در زمینه «تئوری تنظیم اقتصاد» و «جاشوا آنگریست»، «دیوید کارد» و «آلن کروگر» برای برسی در زمینه “اقتصاد خرد تجربی”نیز دیده می‌شود.
ایرانی ممتاز بریتانیا نشین
“پسران” از سرشناسترین اقتصاددانان ایرانی مقیم بریتانیا است. وی دارای دکترای اقتصاد از دانشگاه کمبریج، استاد تمام بازنشسته دانشگاه کمبریج تا سال 2012 بوده و اکنون نیز صاحب کرسی عالی اقتصاد جان الیوت در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی است.
پروفسور پسران که در سال 1343 با بورسیه بانک مرکزی ایران برای تحصیل در مقطع کارشناسی”اقتصاد، ریاضیات و آمار” به دانشگاه سالفورد رفته و با رتبه ممتاز از آنجا فارغ‌التحصیل شده بود، با اخذ مدرک دکترای اقتصاد خود از دانشگاه کمبریج، در سال 1351 به ایران بازگشت و به مدت چند سال در مقام مشاور بانک مرکزی و رییس مرکز تحقیقات این بانک فعالیت داشت.
پسران از اقتصاددانان مکتب کمبریج و اقتصاد کینزی و معتقد به نظام اقتصاد بازار است هر چند دخالت محدود دولت را در شرایط بحران جایز می داند.
پسران و ایران
پسران یکی از حامیان حرکت جدیدی است که تحت عنوان «جنبش مدنی ضدتحریم» آغاز شده و خواستار متوقف شدن تحریم‌های غربی علیه مردم ایران شده‌است.
وی به همراه جمعی دیگر از اقتصاددانان ایرانی هر ساله کنفرانس اقتصاد ایران را برپا می‌کند که در آن به بررسی مسائل اقتصاد ایران می‌پردازد.
این اقتصاددان به دو اصل اساسی برای سیاست‌گذاری در شرایط کنونی اقتصاد کشور معتقد است اول این که دولت باید کاری کند که نوسان هزینه‌هایی که منشأ نفتی دارد کاهش پیدا کند چراکه یکی از دلایلی که اقتصاد ایران تورم دارد، همین است که نوسان را کنترل نمی‌کند. چرخه این گونه است که دلار کاهش پیدا می‌کند، دولت به واسطه داشتن درآمدهای نفتی می‌تواند تا حدی قیمت ارز را کنترل کند و بعد همه چیز به حالت عادی بر‌می‌گردد. چند سالی این وضع ادامه می یابد و بعد ناگهان بحران جدیدی بروز می‌کند. حالا هم دوباره شاهد همین اتفاق هستیم.
اصل دوم از نظر پسران «عدم دخالت دولت در تولید» است. این مساله نیز موجب شده کیفیت و قیمت کالای ایرانی نامناسب باشد و نتواند با دنیای خارج رقابت کند.
خوشحالی تمام عیار پسران
استاد دانشگاه کمبریج و دانشگاه کالیفرنیا پس از انتشار نامش در بین برندگان احتمالی نوبل اقتصاد ، با ابراز خوشحالی از حضور در این جمع تاکید کرد:واقعیت این است که هشت اقتصاددان معرفی شده ، کاندیدای دریافت نوبل نیستند و صرفا پژوهش های آنها در صدر این آمار قرار گرفته است این در حالی است که این پیش بینی ارتباط مستقیمی به کمیته نوبل ندارد.
پسران هم حوزه ای های خود در این اعلام را اقتصاددانان برجسته ای دانست که سالهاست با آنها آشناست و احترام زیادی برایشان قائل است.
وی تاکید کرد: چه برنده نوبل بشود و یا نشود اکثریت قاطع فعالیت های کاری و پژوهشی خود را مطابق برنامه های از پیش تعیین شده قبلی پیش خواهد برد.
پسران یادآور شد: امیدوارم که وجود نام یک ایرانی در میان هشت اقتصاددان منتخب “تامسون رویترز” بتواند بهانه‌ای باشد برای ایجاد شور و نشاط در بین همه اقتصاددانان ایرانی و افزایش انگیزه‌ی آنها برای فعالیت باکیفیت. آنگاه است که خوشحالی من از حضور در این لیست هشت نفره یک خوشحال تمام عیار خواهد بود.
پسران و اقتصاددانان وطنی
در بیش از یک قرنی که از اعطای جایزه نوبل می گذرد، تا کنون تنها یک با ایرانی ها به این افتخار علمی دست یافته اند به طوری که “شیرین عبادی” در سال 2006به عنوان نخستین زن مسلمان، نوبل صلح را به خود اختصاص داد از این رو اکنون حتی با آوردن نام یک ایرانی به عنوان کاندیدای احتمالی دریافت نوبل اقتصاد موجبات خرسندی و نشاط را در بین ایرانیان به خصوص اقتصاددانان فراهم آورده و امیدوار به کسب این جایزه هستند.
محسن رنانی
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، پسران را از بزرگان اقتصاد که از ارزش و جایگاه ویژه‌ای دانست و تاکید کرد: ایشان به حدی برای ما با ارزش هستند که حتی اگر به عنوان نوبلیست اقتصاد انتخاب شوند الزاما دریافت این جایزه چیزی بر ارزش‌هایشان نمی‌افزاید.
وی با بیان این‌که عدم دریافت جایزه نوبل نیز از ارزش‌ها و جایگاه دکتر پسران نمی‌کاهد، گفت: این در حالی است که دست یابی به این افتخار می‌تواند برای ایرانیان یک سرمایه‌ی ملی محسوب شده و دکتر پسران را از یک دانشمند اقتصاددان ایرانی به یک سرمایه‌ی نمادین تبدیل کند.
رنانی با ابراز خرسندی از ایجاد یک سرمایه‌ی نمادین برای کشور تاکید کرد: در دنیای مدرن توسعه در هر جامعه‌ای بدون تولید انبوه سرمایه‌های نمادین امکان‌پذیر نیست. این در حالی است که یکی از دشواری‌ها و کاستی‌های جدی توسعه در ایران به عدم توانایی تشکیل انبوه سرمایه‌های نمادین باز می‌گردد.
این اقتصاددان با ابراز تاسف از این‌که مسوولین کشور همراهی چندانی برای ایجاد سرمایه‌های نمادین ندارند، خاطر نشان کرد: از این‌رو باید از فرصتی که پیش آمده تا دکتر پسران به عنوان یک سرمایه‌ی نمادین برای جامعه ایرانی مطرح شود خرسند بود.
وی افزود: دکتر پسران سرمایه علمی هستند که دریافت جایزه نوبل به تبدیل ایشان به سرمایه‌ی نمادین کمک بسیاری می‌کند که باید امیدوار بود تا با موفقیت این پیش‌بینی بتوان در سطح جهانی از حضور وی استفاده بیشتری کرد.
رنانی در مورد این‌که آیا احتمال حضور بازگشت پسران به ایران بعد از دریافت جایزه نوبل وجود دارد یا خیر؟ تصریح کرد: اگر ایشان قبل از نوبل بازنگشتند بعد از دریافت این جایزه نیز باز نخواهند گشت اما باید از دانش و تجربه‌ی وی بهره برد.
حسن سبحانی
عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، معتقد است: قرار گرفتن نام محمد هاشم پسران در بین برگزیدگان احتمالی نوبل به عنوان یک ایرانی که مدارج بالای علمی را پشت سر گذاشته یک افتخار ملی خواهد بود.
سبحانی با بیان این‌که نمی‌توان از بین هشت نفر معرفی شده در مورد انتخاب دکتر پسران پیش‌بینی کرد و باید ضوابط لحاظ و مورد بررسی قرار گیرد، بیان کرد: این در حالی است که اصل این مساله می‌تواند مورد توجه اساتید و دانشجویان ایرانی قرار گرفته و از آن ارزیابی مثبت داشت.
فرشاد مومنی
اما فرشاد مومنی _ عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی _ نیز برگزیده‌شدن محمد هاشم پسران برای به عنوان کاندیدای احتمالی نوبلیستی اقتصاد را موجب مباهات و افتخار کشور و اقتصاد ایران عنوان کرد.
عباس شاکری
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی انتخاب احتمالی پسران برای نوبلیستی اقتصاد را موجب اعتلای کشور دانست اما معتقد است که بعید به نظر می‌رسد که این انتخاب اثر خاصی بر اقتصاد کشور داشته باشد.
وی تاکید کرد: از این جهت که دکتر پسران یک ایرانی است برنده جایزه نوبل شدن وی، بر اعتلای کشور، جامعه علمی و دانشکده‌های اقتصاد مثبت و تاثیر‌گذار است.
شاکری در مورد این‌که تاکنون اقتصاددانان ایرانی نوبلیست نشده‌اند، گفت: نمی‌توان در این مورد به صراحت اظهار‌نظر کرد و باید دید ملاک‌های مورد نظر برای انتخاب چیست و شاید از نگاه تصمیم‌گیرندگان تاکنون اقتصاددانان ایرانی از شرایط کافی برخوردار نبودند، اما امیدواریم با برگزیده‌شدن دکتر پسران این اتفاق مثبت برای کشور رخ دهد.
جمشید پژویان
این اقتصاددان با بیان این‌که مطرح شدن نام یک ایرانی به عنوان کاندیدای جایزه نوبل قطعا یک افتخار بزرگ است، اظهار امیدواری کرد که کمیته علمی نوبل این جایزه را به دکتر هاشم پسران اهدا کند.
پژویان با بیان این‌که می‌توان از نظرات این استاد برجسته در بهبود وضعیت اقتصاد ایران استفاده کرد، گفت: دکتر پسران در زمینه طراحی مدل‌های اقتصاد کلان کشور و در حوزه سیاست‌های بانک مرکزی می‌تواند با توجه به تخصص خود کمک بسیاری را به نهادهای ایرانی انجام دهد.
انتهای پیام