گزارش اختصاصی: به قلم سردبیر – تجهیز، ساماندهی و توسعه گمرکهای رسمی در مرزهای آذربایجان غربی برای رسیدن به چشم اندازی مطلوب در توسعه تجارت بازرگانی با کشور ترکیه به عنوان تنها استان هم مرز ایران و ترکیه ضروری است. در این میان منطقه آزاد تجاري ماکو با جذب ۲۳۷ ميليارد ريال سرمايه و سرمايه گذاري جذب شده بيش از ۹۳۹ هزار دلار بر حسب جواز تاسيس صادره در این منطقه نقش مهمی در تجارت بازرگانی استان دارد.

ایجاد و تشکیل مناطق آزاد تجاری صنعتی به منظور فراهم کردن امکانات دستیابی به توسعه ملی و راهیابی به بازارهای جهانی از طریق بهره گیری از مزیت های نسبی این مناطق، شیوه ای است که بسیاری از کشورهای جهان بدان اقدام نموده اند.
براساس سند چشم انداز 20 ساله جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 ، ایران کشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه با ویژگی های اصلی توسعه مبتنی بر دانایی و تعامل فعال با اقتصاد جهانی ترسیم شده است. به نظر می رسد مناطق آزاد ایران دارای پتانسیل های نهفته و دست نخورده فراوانی هستند که موقعیت استراتژیک برخی از آنها از جمله منطقه آزاد ماکو می تواند بخش درخور توجهی از اهداف ترسیم شده در چشم انداز مزبور را تحقق بخشد.
منطقه آزاد ماکو به عنوان هفتمین منطقه آزاد تجاری صنعتی کشور با برخورداری از ظرفیت های اقتصادی قابل توجه و امکانات زیربنایی مناسب و حاکمیت مجموعه ای از قوانین و مقررات ویژه حمایتی، فرصت های قابل توجهی را پیش روی سرمایه گذاران داخلی و خارجی فراهم نموده است.
این منطقه یکی از مناطق آزاد هفت گانه ایران است که در راستای اهداف اقتصادی این کشور، در 24 مرداد ماه سال 1389 تصویب شده است. بر اساس لایحه ایجاد منطقه آزاد تجاری – صنعتی کلیه فعالیت موضوع قانون چگونگی مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1372 و اصلاحات بعدی آن در منطقه آزاد تجاری – صنعتی ماکو که محدوده جغرافیایی آن مطابق نقشه مشخص است مجاز است. ساختن فرودگاه بین‌المللی، کشیدن راه‌آهن برای اتصال به راه‌آهن سراسری ایران و کشورهای ترکیه و آذربایجان یکی از مهمترین برنامه‌های توسعه ماکو است.
بی شک در ابعاد اقتصادی، دستیابی به چنین جایگاهی در سطح بین الملل و پیشی گرفتن از کشورهای منطقه نیازمند همکاری و همیاری تمام ارکان اقتصادی و علمی کشور و بر عهده گرفتن سهم مشخصی در تحقق اهداف مذکور، توسط آنها است.
این در حالی است که گمرک‌های آذربایجان غربی به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و منطقه ای اهمیت ویژه ای در تجارت بازرگانی برعهده دارند و تجهیز، ساماندهی و توسعه گمرکهای رسمی در مرزهای آذربایجان غربی برای رسیدن به چشم اندازی مطلوب در توسعه تجارت بازرگانی با کشور ترکیه به عنوان تنها استان هم مرز ایران و ترکیه ضروری است.
وجود گمرکهای مرزی فعال استان در مرزهای مشترک با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان بسیار حائز اهمیت است و با وجود پرکاربرد بودن این مجموعه ها تجهیز، ساماندهی و توسعه گمرکهای رسمی در مرز بین دو کشور برای رسیدن به چشم اندازی مطلوب برای تجارت بازرگانی در آذربایجان غربی به عنوان تنها استان هم مرز ایران و ترکیه ضروری است.
کارشناسان اقتصادی می گویند که یکی از راهکارهای رسیدن به چشم انداز تعیین شده تجهیز گمرکها به فناوری های روز دنیا و ایجاد زیرساختهای لازم به ویژه راه دسترسی مناسب است و این در شرایطی است که امسال اولویت گذاری برای افزایش طرحهای عمرانی با هدف تامین زیرساختهای لازم و جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی در استان انجام شده است.
این در حالی است که منطقه آزاد تجاری ماکو در نزدیکی مرز بازرگان بعنوان فعالترین مرز مشترک بین ایران و ترکیه است و فعالیت این منطقه مبادلات بازرگانی بین دو کشور را متحول می کند.
البته اگر در هر حوزه اقتصادی جریان جدیدی ایجاد و اثر گذاری لازم را داشته باشد، شعار حماسه اقتصادی تحقق خواهد یابد، در این راستا بخش خصوصی نیز باید با فعال تر شدن در حوزه های مختلف از جمله سرمایه گذاری در گمرکها و بازارچه های مرزی، نقش خود را به خوبی ایفا کند.
این در حالی است که مرز بازرگان در محدوده فاز یک قرار دارد و نقش آن طی هشت سال دفاع مقدس در دوران جنگ تحمیلی که امکانات مبادلات دریایی ایران در خلیج فارس مورد تهدید بود، به عنوان شریان حیاتی کشور بر کسی پوشیده نیست. فاصله اندک منطقه آزاد ماکو از بنادر مرسین در دریای مدیترانه و ترابوزان در دریای سیاه، امتیاز چشمگیری در دسترسی به بازارهای اروپا از راه زمین و دریا است که در مقایسه با بنادر جنوبی کشور در خلیج فارس به دلیل مسافت و صرفه های اقتصادی ناشی از مقیاس جای تردیدی باقی نمی گذارد که این منطقه اقتصادی ترین گلوگاه در رقابت با راه دریایی شرق و غرب در خشکی است.
هم جواری با کشورهای آذربایجان و ترکیه و نزدیکی به ارمنستان، گرجستان، روسیه و اوکراین از جهات متفاوت ارزشمند است و موجب فرصت های اقتصادی، تجاری و سیاسی برای منطقه می شود. فاصله بندر ترابوزان ترکیه تا این منطقه فقط 300 کیلومتر و فاصله بندر مرسین در دریای مدیترانه حدود 700 کیلومتر است. این تقلیل فاصله تا مراکز بارگیری و انتقال کالا، به لحاظ تجاری واجد ارزش اقتصادی در سطح کلان است ضمن اینکه هم جواری با ترکیه و روسیه امکان استفاده از زیرساخت های منطقه نظیر راه آهن را فراهم می سازد.
از طرف دیگر سرمایه گذاران در منطقه آزاد ماکو می توانند به بازار 150 میلیونی کشورهای آسیای میانه و فدراسیون روسیه دسترسی داشته باشند. بالاخص فعالان اقتصادی در حوزه صنعت می توانند از این پتانسیل منطقه به نحو احسن استفاده نمایند.