به قلم سردبیر : گزارش اختصاصی – استفاده بهینه از منابع آب کشاورزی با توجه به بالا بودن میزان مصرف آب در این بخش و در کنار آن پایین بودن راندمان آبیاری، ضرورت مصرف بهینه این ماده حیاتی در آذربایجان غربی را مشخص می‌کند.

طی سال های گذشته به دلیل استفاده کشاورزان از آبیاری سنتی و حفر چاه های عمیق متعدد و بدون مجوز توسط کشاورزان و همچنین احداث سدهای بدون کارشناسی شده در مسیر رودخانه های بزرگ، سفره های زیر زمینی آب در حال کاهش شدید است و آبیاری قطره ای بدلیل صرفه جویی در مصرف آب و امکان آبیاری در اراضی شیبدار بدون نیاز داشتن به تسطیح و جلوگیری از جریان سطحی آب و فرسایش خاک و محافظت از گیاه در مقابل یخبندان ناشی از سرمای زودرس می تواند به عنوان یک راهبرد اصولی در حوزه کشاورزی استفاده شود.
حفر چاه های غیر قانونی برای کشاورزی، سد سازی های بیشمار دهه های اخیر و خشک سالی باعث شده تا دریاچه ارومیه فرایند خشک شدن را آغاز کند و به دنبال آن آب‌های سطحی منطقه آذربایجان نیز شور شده و به مرور امکان کشاورزی را در آن با مشکل مواجه خواهد کرد.
در چند ماه اخیر به کرات مسئولان جهاد کشاورزی منطقه نیز با اعلام اینکه در پی خشک شدن دریاچه ارومیه آب‌های سطحی در حال شور شدن هستند، هشدار داده اند که در برخی مناطق شوری آب به حدی است که امکان کاشت محصولاتی چون گندم مهیا نیست.
اختصاص ۹۰ درصد منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیر زمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه است. کارشناسان ابراز داشته‌اند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد.
اکنون کشاورزی استان های آذربایجان غربی و شرقی که به عنوان قطب کشاورزی کشور مطرح هستند به سمت محصولاتی که نیاز به آب کم‌تری مانند یونجه و کنجاله دارند، حرکت می کنند و این محصولات جایگزین محصولاتی چون گندم می شوند که آب بیشتری مصرف می‌کنند.
با آبیاری قطره ای به نسبت آبیاری به روش سنتی به مقدار زیادی در مصرف آب صرفه جویی می شود.
این در حالی است که آبیاری قطره ای بدلیل صرفه جویی در مصرف آب و امکان آبیاری در اراضی شیبدار بدون نیاز داشتن به تسطیح و جلوگیری از جریان سطحی آب و فرسایش خاک و محافظت از گیاه در مقابل یخبندان ناشی از سرمای زودرس می تواند به عنوان یک راهبرد اصولی در حوزه کشاورزی استفاده شود.
آبیاری قطره ای آسان ترین راه آب دادن به هر گیاه مانند درختان و تاکها ست و کمبود رطوبت خاک را قبل از پیداش مکش بالاتر اثر مصرف آب به وسیله گیاه از طریق تبخیر و تعرق ، بر طرف می سازد.
این در حالی است که منابع آب استان نیز علیرغم بارش های خوب سال های اخیر محدود است. کارشناسان معتقدند در پی خشک شدن دریاچه ارومیه آب‌های سطحی آذربایجان در حال شور شدن است و در برخی مناطق شوری آب به حدی است که امکان کاشت محصولاتی چون گندم مهیا نیست. اختصاص ۹۰ درصد منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیر زمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه است. کارشناسان ابراز داشته‌اند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد.
با آبیاری قطره ای به نسبت آبیاری به روش سنتی به مقدار زیادی در مصرف آب صرفه جویی می شود. آبیاری قطره ای آسان ترین راه آب دادن به هر گیاه مانند درختان و تاکها ست و کمبود رطوبت خاک را قبل از پیداش مکش بالاتر اثر مصرف آب به وسیله گیاه از طریق تبخیر و تعرق ، بر طرف می سازد.
راندمـان بالای مصرف آب تا 90 درصد و افزایش رشد گیاه و عملکرد ان کاهش هزینه در آبیاری و همچنین دقت بالای آن و مقـدار آبی که گیاه احتـیاج دارد و بـه طور متنـاوب در اختـیار گیـاه قـرار می گیـرد و کاهش علفهـای هرز و سرانجام مدیریت صحیح از منابع موجود از مـزایای روش آبیاری قطره ای است.
این در حالی است که اجرای آبیاری تحت فشار در 40 هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان باعث صرفه‌جویی 13 میلیون متر مکعبی آب در استان شده است. البته بیشترین تأثیر اجرای این طرح در حوزه دریاچه ارومیه بوده است و اجرای طرح آبیاری تحت فشار، موجب صرفه‌جویی 10 میلیون متر مکعبی آب در بخش دریاچه ارومیه شده است.
آمارها نشان می دهد برای اجرای این طرح در سطح استان 18 میلیارد تومان اعتبار هزینه شده است و با بهره‌برداری از این طرح برای 200 نفر اشتغال جدید و برای 600 نفر صیانت از اشتغال ایجاد خواهد شد.
این در شرایطی است که بخش اعظمی از آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، اما متأسفانه راندمان آبیاری در این بخش کمتر از 35 درصد است. افزایش بهره‌وری آبیاری کشاورزی راهکار اصلی توسعه پایدار کشاورزی و تأمین امنیت غذایی کشور است و استفاده بهینه از منابع آب کشاورزی با توجه به بالا بودن میزان مصرف آب در این بخش و در کنار آن پایین بودن راندمان آبیاری، ضرورت مصرف بهینه این ماده حیاتی در آذربایجان غربی را مشخص می‌کند.
کارشناسان معتقدند که زمان آن رسیده که از راهکارهای جدید برای جلوگیری از پرت آب دربخش کشاورزی استفاده و کوتاهی و تأخیر در اتخاذ تدابیر مناسب می‌تواند آینده منابع آب کشور را در آستانه بحران قرار دهد و در این راستا از مهمترین راه‌های افزایش راندمان آبیاری، استفاده از روش‌های مختلف آبیاری نوین از جمله آبیاری تحت فشار است که باید بیش از پیش مورد توجه برنامه‌ریزان قرار داشته و از آن حمایت شود تا کشاورزی بتواند به توسعه مطلوب مورد نظر دست یابد.