به گزارش سایت تحلیلی و خبری بینا نیوز به نقل از بانی فیلم ؛ موفقيت تجاري «معراجي ها» يک بار ديگر اين نکته را ثابت کرد که مسعود ده نمکي رمز و راز برقراري ارتباط با مخاطب را خوب ميداند. هيچ فيلمسازي در سينماي ايران وجود ندارد که همه فيلمهايش بدون استثنا با توفيق گسترده تجاري مواجه شده باشند. واکنش گيشه سينماها به فيلمهاي ده نمکي هميشه لبخند بوده و استقبال. فيلم هاي اين کارگردان واجد ويژگيهايي هستند که مردم به آنها ابراز علاقه ميکنند و نتيجهاش فروشهايي چند ميلياردي است. يکي از عوامل مهم روشن ماندن چراغ سينما در هر شرايطي احتياج به فيلم پر فروش است و اين فيلم هاي پر مخاطب هستند که باعث بقاي سينما ميشوند و در سايه توليد اين آثار است که فيلمهاي متفاوت و خاص ميتوانند ساخته و اکران شوند. در گفت و گو با مسعود ده نمکي به عنوان موفقترين کارگردان پس از انقلاب در زمينه فتح گيشه، کوشيديم تا درباره دلايل موفقيت اين فيلمساز به نکاتي تازه برسيم.
3چه شد که تصميم گرفتيد «معراجي ها» را بسازيد؟
-من هميشه سعي کرده ام در فيلم هاي مختلفم با زبان طنز يا جدي زاويه هاي متعدد جنگ را بررسي کنم. در «اخراجي ها 1» شهدا و آدم هاي متفاوت با رزمندگان ديگر که به جبهه مي آمدند، محور قصه من قرار گرفتند. در «اخراجي ها2» از آزادگان حرف زديم. در «اخراجي ها3» بحث هاي سياسي بعد از جنگ را مطرح کردم. حتي در «رسوايي» خواستم يک مبحث عرفاني و اجتماعي را باز کنم. همه اينها مورد استقبال واقع شد و من دريافتم طرح مضامين جديد هميشه مورد پسند مردم است.
3بعد از پايان هر فيلم طرح فيلم بعدي را در ذهن داريد؟
-بعد از پايان هر فيلم نتيجه اي که مي گرفتم اين بود که براي کار بعدي باز هم بايد حرف متفاوت زد. امسال من دو طرح سينمايي داشتم که «معراجي ها» يکي از آنها بود. اسم اوليه آن «من و جنگ و پدرم» بود. طرح سينمايي ديگرم نيز «راهيان نور» نام داشت. مسوولان تلويزيون از من دعوت کردند که مجموعه اي براي صدا و سيما بسازم. من آمدم اين دو طرح را با هم ادغام کردم و تصميم گرفتم از «معراجي ها» يک نسخه سينمايي داشته باشم و يک مجموعه سريال. ديدم حيف است اين کار نسخه سينمايي نداشته باشد. با مسوولان تلويزيون هم در ميان گذاشتم و آنان نيز قبول کردند. در همين چند هفته که از اکران فيلم مي گذرد، با استقبال مواجه شده ايم. اين بار در فيلمم فضايي را تصوير کرده ام که به نوعي ايدئولوژي زدايي ها را به خاطر مي آورد. المان هاي مکتبي دفاع مقدس دارد در سينماي ما حذف مي شود و در «معراجي ها» با همان المان هاي اصيل به جنگ پرداخته مي شود. اينجا ديگر از آدم هاي اخراجي خبري نيست. همان نسلي از جنگ روايت مي شوند که پاي ثابت جنگ بوده اند. اين موضوع نشان مي دهد هنوز هم مردم با قصه هاي رايج جنگ ارتباط برقرار مي کنند؛ اگر به شيوه اي جذاب تعريف شود. من خواستم مخاطب با نوع ساختار، ميزانسن و دکوپاژ صحنه هاي جنگي خودش را در آن حال و هوا احساس کند و فضاي جنگ را دور از خودش نبيند.
3خيلي‌ها هستند که از برندي به نام ده نمکي اسم مي‌‌برند که باعث مي‌شود هر فيلمي با استقبال مواجه شود. در اين مورد چه نظري داريد؟
– همه اش لطف خداست. تفاوت نوع نگاه و پرداخت در مضامين است که باعث استقبال مردم مي شود. در مورد آسيب هاي اجتماعي خيلي ها بودند که فيلم ساخته بود و من در «فقر و فحشا» اولين بار بود که اين فضا را تجربه مي کردم، اما آن هم مورد استقبال قرار گرفت. نوع نگاه به مسئله بود که باعث اين اتفاق شد. فيلم مستندي بود که مخاطب عام پيدا کرد و نسخه هاي زيادي از آن تکثير شد. اين يک اتفاق در سينماي ايران بود. من سال 82 کارم را شروع کردم و از آن 10 ايده اوليه اي که داشتم، هفت هشت مورد را ساخته ام و همگي با استقبال مواجه شده اند. اين اقبال ها را من در زمان روزنامه نگاري هم تجربه کرده بودم. يعني 200 شماره نشريه و هفته نامه در آورده بودم و در هر شماره چنين اتفاق هايي مي افتاد. اگر الان سالي يک بار بر سر هر اکران فيلم من از ده نمکي اسم برده مي شود، آن زمان روزنامه نگاري هر هفته چنين حالتي وجود داشت.
3اين موفقيت ها از کجا ناشي مي شود؟
-از استفاده از همه پتانسيل ها و ظرفيت هاي موجود در آدم هاي متفاوت در کار و نوع نگاه به مسائل اجتماعي. در عين حال هميشه بايد بکارت موضوع حفظ شود. نمي شود هميشه موافق جهت آب شنا کرد و حرف هاي تکراري زد. بايد چيزهايي بگويي که هميشه براي شنيدن شان عطشي وجود دارد. به تعبير حضرت علي بايد مرد زمان خويش بود. شايد خيلي افراد ديگر آمده اند و خواسته اند مثل «اخراجي ها» فيلم بسازند، اما ديگر زمانش گذشته است. همچنين «فقر و فحشا» موضوعي است که مي تواند سوژه ده ها مستند قرار بگيرد، اما آن زماني که بايد مطرح مي شد من آمدم مطرح کردم، آن هم با شيوه اي متفاوت. همه اينها لطف خداست. حالا شما اسمش را برند بگذاريد يا هر چيز ديگر، اميدوارم مرا غره به خود نکند.
3 به دوران روزنامه نگاري تان اشاره کرديد. فکر مي کنيد ده نمکي فيلمساز با ده نمکي روزنامه نگار که آرمان هاي مشخصي داشت چه تغييري کرده است؟ منظورم چيزي جز تغيير مديوم و رسانه است.
-اميدوارم که بهتر شده باشم. هر کسي که امروزش را مثل ديروز به شب برساند ضرر کرده است. من تنها سعي کردم با فيلمسازي آرمان هايم را با زبان رساتر اعلام کنم. من تأثير نفوذ اجتماعي و تاثيرگذاري را در اين مقاطع مختلف، متفاوت ديده ام. مطلب فقر و غنا در ستون هاي روزنامه من تبديل شد به «فقر و فحشا» در سينما. «کدام استقلال؟ کدام پيروزي؟» نيز همان مقاله هاي «نه چپ نه راست» يا «کدام چپ و کدام راست» من است. در مورد سينماي جنگ هم مقاله هاي زيادي مي نوشتم و مي گفتم که سينماي جنگ اين نيست و حالا نتيجه اش مي شود همان نگاهي که در مجموعه فيلم هاي جنگي ام ديده مي شود. حال اقبال عمومي هم مزيد بر علت مي شود. نمي شود که هميشه يک گوشه ايستاد و منتقد بود. ده نمکي منتقد ده نمکي روزنامه نگار شد و ده نمکي روزنامه نگار، ده نمکي کارگردان. ده نمکي سينما کسي است که هم در معرض نقد است و هم خودش را داوطلبانه در معرض نقد قرار مي دهد، در عين حال که آثارش مي تواند انتقادي هم باشد.
3گفتيد نقد. به نظرتان چرا منتقدان آثار شما را دوست ندارند، اما مردم اين همه استقبال مي کنند؟ريشه اين اختلاف در كجاست؟
– ريشه اختلاف همان چيزي است که باعث شده سينماي ما اين وضع را پيدا کند. اگر شما امروز اين اوضاع کم رونق را در گيشه مشاهده مي کنيد به خاطر اين است که نوع سينمايي که آنان دوست دارند از جنس همان سينمايي نيست که مردم مي پسندند، اما بايد بدانند آن جنس از فيلم بين مردم جايي ندارد و تنها بين خودشان صاحب جايگاه است. اتفاقا کساني اين بلا را سر سينما آورده اند که اين صنعت را بلد نبوده اند و اصلا سينما را نمي شناخته اند. شايد در مورد من اينطور گفته شود که سينما را نمي شناسم و پاسخ من اين است که اتفاقا برعکس، آنان هستند که مردم را نمي شناسند. وگرنه چرا سينمايي که من از آن صحبت مي کنم، اين همه مخاطب دارد و با افتخار آمار فروش خود را بيان مي کنند؟ دايره مخاطبان ما اقشار زيادي از ميان دانشجويان و تحصيل کرده ها را در بر مي گيرد. آيا اين مخاطب، مخاطب عام يا بي سواد است؟ قطعا اينطور نيست. سينماي گلخانه اي مخاطب گلخانه اي هم دارد.
3ممکن است روزي برسد که شما فيلمي را براي مخاطب جشنواره و به قصد کسب رضايت اين تماشاگر حرفه اي بسازيد؟
-من هميشه به اين فکر مي کنم فيلمي بسازم که در تاريخ ماندگار شود و حرف هايي زده شود که آيندگان آن را ببينند. بحث من صرفا مخاطب عام نيست.
3پس مخاطب جشنواره هم براي شما مهم است؟
-مخاطبان جشنواره هم بخشي از مردم هستند، ولي همه آنان نيستند. مثل منتقد که يک فردي از آحاد جامعه است، اما همه مثل او فکر نمي‌کنند. نمي‌توان گفت مخاطب جشنواره برآيندي از مخاطب کل سينماست. شما توجه کنيد به خصوص در چند سال اخير چه فيلم هايي صاحب بيشترين آراء مردمي شده اند؟ شايد اينطور تصور شود که همان آثار بايد پرفروش‌ترين‌ها باشند، اما در واقعيت هميشه همه چيز هم آنطور که تصور مي شود پيش نمي‌رود؛ پس اين ديدگاه حتي از جانب مخاطب عام جشنواره که سينمادوست است و نه سينمايي نيز به همه جامعه تسري داده نمي شود.
3 در فيلم‌تان به جز اکبر عبدي ستاره پولساز ديگري وجود ندارد. گويا مطمئن بوديد که اين بار هم گيشه را تکان مي‌دهيد.
-بله مطمئن بودم. دو موضوع هست که مي خواستم آنها را ثابت کنم. اسفند به عنوان فصل مرده سينما شناخته مي شود. من دوست داشتم اين فيلم در اين ماه به نمايش در بيايد که نشان بدهم فيلم خوب اگر باشد، مردم مي آيند. ديگر آنکه تصميم گرفتم ترکيب بازيگران در نسخه سريالي با نسخه فيلم متفاوت باشد. يعني از ستاره جواني در فيلم «معراجي ها» استفاده نکردم تا بگويم بازيگر تنها عامل فروش فيلم نيست.
3چند سالي است که فيلم هايتان در نوروز به نمايش در مي آيد. در اين باره چه نظري داريد.
-سينمادارها هستند که بيشتر طالب اين موضوع هستند. انجمن سينماداران نامه داده بودند و درخواست داشتند که فيلم اسفندماه اکران شود که کارکنان سالن ها شب عيد دست خالي به خانه نروند. تهيه کنندگان هم فکر مي کردند اين يک ريسک است، اما من مطمئن بودم فيلم هر موقع اکران شود مورد استقبال واقع مي شود. اميدوارم روزي برسد که من ديگر فيلمي براي نوروز نداشته باشم و آن وقت همه متوجه شوند که نوروز هم مي تواند چندان با اهميت نباشد.
3ممکن است «معراجي ها2» را هم بسازيد؟
-ساخته شده است. يعني جزئي از اين مجموعه هست و بسته به اينکه مسوولان چه تصميمي بگيرند، اتفاقاتي در آينده برايش رخ مي دهد.
3يعني شما از آن سريال هم که داستاني کاملا متفاوت با قصه «معراجي ها» دارد يک فيلم سينمايي دوم در آورده ايد؟
-بله. همينطور است.
3نيمه اول «معراجي ها» کمدي است و نيمه دومش جدي مي شود. چطور به اين پرداخت رسيديد؟
-من مي خواستم مردم به پاي صحنه هايي از دفاع مقدس بنشينند که تا به حال نديده بودند. مي گويند سينماي دفاع
مقدس مخاطب ندارد و من مي خواستم خلاف اين گفته را ثابت کنم. البته اخيرا مردم ديگر براي تماشاي فيلم جنگي به سينما نمي رفتند و من مي خواستم کاري کنم که با «معراجي ها» اين روند بشکند. مردم پاي خشن ترين صحنه هاي دفاع مقدس هم مي نشينند. يعني خنده و گريه در کنار هم است. برانگيخته شدن دو حس متضاد مي تواند عامل جذابيت باشد. همچنين از طرف ديگر مي شد که مخاطب را پس بزند، اما همه مي دانند که جنس طنز «معراجي ها» فرق دارد با «اخراجي ها».
3و قرار است مسير «معراجي ها» را ادامه دهيد؟
-من هيچ وقت يک مسير را ادامه نمي دهم. طرفدار تجربه هاي مختلف هستم.
3فيلمي هست که تحت تاثير آن قرار گرفته باشيد يا اينکه با ديدنش گفته باشيد کاش اين قصه را من مي ساختم؟
-بله . در جواني فيلم هايي را مي ديدم و فکر مي کردم نوع نگاه بعضي از آنها به طرز فکر من نزديک است. مضمون و محتوا هميشه برايم اهميت داشته و اين تأثيرگذاري هميشه از همين سمت بوده است.
3از سال 86 تا امروز درباره شما و آثارتان نقدهاي بسياري نوشته شده. بهترينش را به خاطر داريد؟
– بهترين نقدي که يادم مي آيد هر چند که تعريف و تمجيد نبود، اما نقد خوبي بود. احمد ميراحسان صفحات زيادي از يک مجله سينمايي را به نقد «اخراجي ها2» اختصاص داده بود. متن خوبي بود. هم تخصصي نوشته شده بود و هم نجيب بود. نقطه نظرات جديدي را هم مطرح مي کرد.
3يعني آن نقطه نظرات را پذيرفتيد؟ اساسا آدم نقدپذيري هستيد؟
-نقد اگر درست باشد، آدم چرا نپذيرد؟ مشکل اينجاست که ما کمتر با نقد درست مواجه مي شويم.
3ناجوانمردانه ترين نقدي که در مورد خودتان خوانده ايد چه بود؟
-زياد خوانده ام! ترجيح مي دهم در موردش حرف نزنم. اساسا ناجوانمردهاي ها را حتي اگر نبخشم، فراموش مي کنم.
3 چرا هميشه از اکبر عبدي دعوت مي کنيد؟
-آقاي عبدي پتانسيل هاي زيادي دارد. به تعبير مرحوم علي حاتمي فوق العاده ترين بازيگر سينماي ايران است. من فکر مي کنم هنوز هم مي شود پتانسيل هاي ايشان را کشف کرد و در فيلم به کار گرفت. آقاي عبدي در فيلم هاي «اخراجي ها» ،«رسوايي» و «معراجي ها» با هم فرق مي کنند. من تا جايي که جا داشته باشد از اين پتانسيل ها استفاده مي کنم. بعضي بازيگرها مثل شريفي نيا يا جواد هاشمي کمک مي کنند به طرح مضمون فيلم و به هر حال رفاقت ما با همه شان نيز سر جاي خودش هست.
./.